Ογδόντα χρόνια από την απελευθέρωση των Τρικάλων  τα διδάγματα φωτίζουν το δρόμο της λαϊκής πάλης

Στις 18 Οκτώβρη 1944 με την είσοδο των ανταρτών του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ τα Τρίκαλα γιόρτασαν στους δρόμους το τέλος της γερμανικής κατοχής

Του Λάζαρου Τσουμένη, γραμματέα της Δ.Ε. ΠΕΑΕΑ/ΔΣΕ Τρικάλων

Συμπληρώνονται φέτος 80 χρόνια από την απελευθέρωση των Τρικάλων στις 18 Οκτώβρη 1944 από τους Γερμανούς ναζί κατακτητές ωστόσο τα διδάγματα του απελευθερωτικού αγώνα από το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ θα φωτίζουν για πάντα το δρόμο της λαϊκής πάλης και τον αγώνα ενάντια στους πολέμους και την εμπλοκή της χώρας σε ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις. Ο απελευθερωτικός αγώνας διδάσκει πως ο αρνητικός συσχετισμός αλλάζει και οι νικημένοι του χθες γίνονται οι νικητές του αύριο. Είμαστε πάντα με τη σωστή πλευρά της Ιστορίας: Με τους λαούς, ως τη λευτεριά από το σύστημα της αδικίας και της εκμετάλλευσης.

Οι μέρες του Σεπτέμβρη 1944 ήταν από τις πιο άγριες που έζησε ο τρικαλινός λαός κατά τη ναζιστική κατοχή. Οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους έχουν εντείνει το κλίμα τρομοκρατίας απαγορεύοντας κάθε είδους συγκέντρωση και η κυκλοφορία επιτρέπεται από τις 9 το πρωί μέχρι το απομεσήμερο υποχρεώνοντας τον κόσμο να κρύβεται στα σπίτια του με την απειλή εκτελέσεων.

Η χιτλερική μηχανή βρισκόταν σε υποχώρηση, μετά τη μεγαλειώδη νίκη του Σοβιετικού Κόκκινου Στρατού και την επέλασή του για την απελευθέρωση της ΕΣΣΔ και της Ευρώπης. Το ναζιστικό τέρας, ενώ είχε διαφανεί η ήττα του, χτυπούσε με μεγαλύτερη βαρβαρότητα το ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ και το ΚΚΕ ώστε να μην επικρατήσουν μετά από την απελευθέρωση. Το ίδιο επιδίωκαν και οι Άγγλοι σύμμαχοι της αστικής τάξης που είχαν αποφασίσει να μην χτυπήσουν το χιτλερικό στρατό κατά την αποχώρησή του.

Τίποτα όμως δεν εμποδίζει πλέον τους αντάρτες του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ να δίνουν σκληρές και πολύνεκρες μάχες με το όπλο στο χέρι ενάντια στην υπέρτερη στρατιωτικά δύναμη του εχθρού. Στα Τρίκαλα περισφίγγουν συνεχώς τον κλοιό γύρω από την πόλη όπου η τροφοδοσία της αγοράς αντιμετώπιζε ήδη έντονα προβλήματα από την έλλειψη τροφίμων και άλλων βασικών αγαθών καθώς και τα χαρτονομίσματα έχουν χάσει πια την αξία τους. Παρά τις δυσκολίες σε καμία περίπτωση οι Τρικαλινοί δεν πείθονται από τη γερμανική προπαγάνδα που σερβίρει διάφορα ψεύδη καθώς γνωρίζουν πως  η πολυπόθητη λευτεριά πλησιάζει.

Όταν λοιπόν στις 17 Οκτώβρη οι Γερμανοί ανακοινώνουν στα Τρίκαλα απαγόρευση της κυκλοφορίας για την επόμενη μέρα αρχίζουν όλοι να συνειδητοποιούν ότι κάτι θα συμβεί.  Οι εξελίξεις πάντως δεν βρίσκουν απροετοίμαστο το αντιστασιακό κίνημα.

Μέχρι τότε η Περιφερειακή Επιτροπή του ΚΚΕ είχε σχεδιάσει μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια. Την καταδίωξη των Γερμανών κατά την αποχώρησή τους, την πρόληψη των καταστροφών στην πόλη, την είσοδο των ανταρτών, την ανάδειξη των οργάνων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και κυρίως του Δημάρχου, τα πρώτα μέτρα για την εξασφάλιση της τάξης κ.λπ. Μετά από αρκετή συζήτηση υπήρξε σύγκλιση απόψεων για τη θέση του Δημάρχου στο πρόσωπο του Νίκου Κλιάφα, δικηγόρου και αγωνιστή της αντίστασης (βρήκε το θάνατο λίγα χρόνια αργότερα ως πολιτικός επίτροπος του ΔΣΕ).

Ενέδρες στην αποχώρηση από τα Τρίκαλα

Από τις πρώτες μέρες του Οκτώβρη καταγράφονται οι προετοιμασίες των Γερμανών για την επικείμενη αποχώρησή τους από τη Θεσσαλία. Ο ΕΛΑΣ με δύναμη 350 ανδρών, τρία πυροβόλα και επτά όλμους καταλαμβάνει θέσεις στο Κάστρο, Κουτσόχερο και Ζάρκο Μαρί (Πηνειάδα) για να καλύπτει τη σύμπτυξη των γερμανικών τμημάτων από Τρίκαλα.

Στις 6 Οκτώβρη μια φάλαγγα 60 αυτοκινήτων αναχωρεί από Τρίκαλα με Γερμανούς και τα υπολείμματα των ΕΑΣΑΔ, αλλά πέφτουν σε διαδοχικές ενέδρες του ΕΛΑΣ πρώτα στο Κριτσίνι (Ταξιάρχες) και κατόπιν στο Ζάρκο με αποτέλεσμα να στραπατσαριστεί η φάλαγγα, να σκοτωθούν αρκετοί Γερμανοί και εασαδίτες.

Οι Γερμανοί φεύγουν – οι αντάρτες του ΕΛΑΣ έρχονται!

Επαληθεύοντας τις πληροφορίες οι Γερμανοί κατευθύνονται προς Καλαμπάκα – Μουργκάνι όπου ενώνονται στις 19/10 με τις δυνάμεις που κατηφόρισαν από την Ήπειρο δεχόμενοι τις επιθέσεις του 4ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Αυτοί μαζί με τον εφεδρικό ΕΛΑΣ Καλαμπάκας και Αγιοφύλλου θα τους καταδιώξουν στην πορεία προς Αγιόφυλλο και προς Γριά (Άνοιξη) προκαλώντας σοβαρές απώλειες (40 νεκρούς).

Στα Τρίκαλα καθώς ο τελευταίος Γερμανός μοτοσυκλετιστής αποχωρώντας ρίχνει τρεις τουφεκιές οι πολιτοφύλακες αναλαμβάνουν δράση. Σφραγίζουν τις αποθήκες για να τις προστατέψουν και άλλη ομάδα καταλαμβάνει τη Διοίκηση Χωροφυλακής στην οδό Καλαμπάκας. Συλλαμβάνονται χωροφύλακες και ένας υπομοίραρχος προσπαθώντας να διαφύγει ανακαλύπτεται σε ένα κασόνι που μεταφέρεται σε κάρο στον Μύλο Ματσόπουλου.

Ο λαός γιορτάζει τη λευτεριά!

Το ίδιο πρωινό τα τμήματα του ΕΛΑΣ που ανήκουν στο 1/38 μπαίνουν στην πόλη. Οι Τρικαλινοί τους υποδέχονται και στο πρόσωπό τους γιορτάζουν την πολυπόθητη λευτεριά. Ο κόσμος, που δεν κοιμήθηκε το βράδυ, υποδέχεται τους απελευθερωτές με δάκρυα στα μάτια. Οι Τρικαλινοί αγκαλιάζονται και φιλιούνται σα να έχουν χρόνια να ειδωθούν.

Επιτέλους ο βραχνάς της κατοχής που βάραινε το στήθος τους έφυγε για πάντα. Καθώς περνούν τα τμήματα του ΕΛΑΣ από τους δρόμους, οι πολίτες τους ραίνουν με λουλούδια. Αψίδες έχουν στηθεί στις κεντρικές αρτηρίες της πόλης που καλωσορίζουν τους απελευθερωτές. Ο ενθουσιασμός και οι εκδηλώσεις είναι απερίγραπτες. Ταυτόχρονα ο λαός μετρούσε τις πληγές του καθώς στη διάρκεια της κατοχής πυρπολήθηκαν συνολικά 81 χωριά και καταστράφηκαν 6.900 σπίτια.

Αργότερα όλος ο χώρος της πλατείας Ρήγα Φεραίου κατακλύστηκε από μια λαοθάλασσα 30.000 ανθρώπων σύμφωνα με τη “Λαοκρατία” για να επευφημήσει την αντιπροσωπεία στελεχών του ΚΚΕ και των κομμάτων που συνεργάζονταν στις εαμικές οργανώσεις. Από τον εξώστη του “Πανελλήνιου” μίλησαν οι εκπρόσωποι των κομμάτων που μετείχαν στην οργάνωση του ΕΑΜ ενώ μια θύελλα επευφημιών ξέσπασε στο άκουσμα του εκπροσώπου της Π.Ε. του ΚΚΕ.

Εδώ στους ίδιους δρόμους, στην Ασκληπιού και τις πλατείες όπως η Ρήγα Φεραίου όπου βιώνουμε σήμερα την καθημερινότητα, ο κόσμος τιμούσε εκείνη τη στιγμή τους αγώνες και τις θυσίες του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ που είχε κατακτήσει την αγάπη και την αφοσίωση του λαού, όχι μόνο στα Τρίκαλα αλλά και σε όλη την Ελλάδα. Ήταν ταυτόχρονα η αναγνώριση για το αίμα και τις θυσίες που προσέφερε το ΚΚΕ αυτά τα σκληρά χρόνια της φασιστικής και ναζιστικής κατοχής. Αμέτρητοι νέοι και νέες όπως οι πέντε ΕΠΟΝίτες στις 18 Απρίλη του ´44 εκτελέστηκαν , έπεσαν ηρωικά στις μάχες, βασανίστηκαν, φυλακίστηκαν από τα στρατεύματα κατοχής και τους ντόπιους συνεργάτες τους.

Επιγραμματικά να αναφέρουμε ότι στη διάρκεια της κατοχής η ΕΑΜική αντίσταση πολέμησε με όλες τις δυνάμεις τον κατακτητή, κατάφερε σε σχέση με όλες τις άλλες περιοχές να αποκομίσει τα περισσότερα οφέλη από την παράδοση των Ιταλών μετά από συμφωνία πριν φθάσουν οι Γερμανοί, έδωσε σημαντικές μάχες αρχής γενομένης από τη Μερίτσα (Οξύνεια), στη μάχη της Πόρτας κατατρόπωσε τα σχέδια την ιταλικής προπαγάνδας για το βλάχικο ζήτημα, στα Βρυκολάκια (δύο φορές), στην Καλαμπάκα, οργώνωσε με τη Βάγια Παπακόγκου μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις του γυναικείου κινήματος κυρίως από την περιοχή Παραληθαίων με την κάθοδο 300 γυναικών στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς πόλη, κινητοποίησε τη μαθητική νεολαία που ξεχύθηκε στους δρόμους και τη Νομαρχία τον Σεπτέμβρη του ´44 ενάντια στην καθιέρωση ιδιωτικών μαθημάτων φροντιστηρίων, ανέλαβε επιχειρήσεις για το σπάσιμο της τρομοκρατίας από τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους όπως στον Πύργο τον Απρίλη του 1944, συσπείρωσε τους αγρότες με την παρουσία των ανταρτών στα Τρίκαλα και την Καρδίτσα να δώσουν τη μάχη της σοδειάς τον Μάη του ´44 εξαναγκάζοντας τους Γερμανούς σε οπισθοχώρηση. Μετά από σκλήρές μάχες του ΕΛΑΣ στις 2 Σεπτέμβρη ´44 απελευθερώνεται η Καρδίτσα και τμήματα του ΕΛΑΣ μπαίνουν με συγκινητικές εκδηλώσεις στην πόλη.

Αυτή η εποποιία είναι η μεγαλύτερη απόδειξη ότι τίποτα δεν μένει στάσιμο, ο αρνητικός συσχετισμός δύναμης αλλάζει κάτω από την αποφασιστική παρέμβαση του λαϊκού παράγοντα και της οργανωμένης πολιτικής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης. Απόδειξη πως και στις πιο δύσκολες συνθήκες, όπως εκείνες του ´40, του φόβου και της μαυρίλας, όταν όλα μοιάζουν χαμένα, ο λαός μπορεί να σηκώσει ανάστημα, να μεγαλουργήσει, να γράψει χρυσές σελίδες Ιστορίας και να κάνει πράξη: Μόνο ο λαός σώζει το λαό!

Κλιμακώνονται οι στρατιωτικές συγκρούσεις

Ο γιορτασμός των 80 χρόνων από την απελευθέρωση συμπίπτει με την οικονομική και στρατιωτική αντιπαρέθεση ΗΠΑ- Κίνας για την πρωτοκαθεδρία στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα, η Ε.Ε. κάνει στροφή στην πολεμική οικονομία. Η ελληνική κυβέρνηση στηρίζει τα πολεμικά σχέδια των ΗΠΑ και Ισραήλ στην Μέση Ανατολή με απρόβλεπτες συνέπειες την ώρα που υπάρχουν 56 ενεργές στρατιωτικές σε όλο τον πλανήτη, οι περισσότερες από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η ΠΕΑΕΑ/ΔΣΕ παλεύει απαιτώντας από την ελληνική κυβέρνηση να διεκδικήσει τις γερμανικές επανορθώσεις, γιατί είναι οφειλόμενες αποζημιώσεις στο λαό μας. (Συγκεντρώνονται υπογραφές από τα Παραρτήματα).

Αγωνίζεται για να κλείσουν οι ΝΑΤΟικές Βάσεις του θανάτου, για να επιστρέψουν οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις που δρουν εκτός συνόρων, για την αποδέσμευση της χώρας μας από ΝΑΤΟ και ΕΕ.

Να σταματήσει  άμεσα η σφαγή των Παλαιστινίων στη Λωρίδα της Γάζας και να προχωρήσει η αναγνώριση Παλαιστινιακού κράτους στα σύνορα του 1967.

Η ΠΕΑΕΑ/ΔΣΕ τιμά τον μεγαλειώδη, ηρωικό αγώνα του λαού μας την περίοδο 1941- ́49 και παλεύει για την υπεράσπιση της ιστορικής αλήθειας, της διατήρησης της ιστορικής μνήμης. Για να μείνουν ζωντανά τα διδάγματα της Ιστορίας του Β ́ΠΠ, ώστε να μην πληρώνουν πια οι λαοί την καπιταλιστική βαρβαρότητα. Να πάρουν τη ζωή τους στα δικά τους χέρια, οργανώνοντας τις κοινωνίες τους με ριζικά διαφορετικό τρόπο ανάπτυξης, με επίκεντρο την κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών, χωρίς εκμετάλλευση, προσφυγιά και πολέμους. –

Λεζάντες:

Ο Τρικαλινός λαός υποδέχεται πανηγυρικά τμήματα του ΕΛΑΣ στην οδό Ασκληπιού.

Ο Αρης και ο Σαράφης στην πρώτη απελευθέρωση των Τρικάλων από τους Ιταλούς.