O “Παπαφλέσας”, η ιστορική ταινία για το ένδοξο ’21 που γυρίστηκε στα Αμπελάκια πριν από μισό αιώνα

Ο Γρηγόριος Δικαίος, γεννημένος ως Γεώργιος Δικαίος ή Φλέσσας στην Πολιανή Μεσσηνίας το 1788, είναι γνωστός ως Παπαφλέσσας. Έλληνας κληρικός, πολιτικός και οπλαρχηγός της Επανάστασης του 1821 με  σημαντική συνεισφορά στον αγώνα των Ελλήνων για να αποτάξουν τον τούρκικο ζυγό. Η αυτοθυσία του στο Μανιάκι και ο ηρωικός του θάνατος στις 20 Μαϊου 1825, τον καθιέρωσε σε σύμβολο του αγώνα και τον οδήγησε στους πιο ένδοξους ήρωες του 1821.

Από μαρτυρίες, ο Ιμπραήμ Πασάς έδωσε εντολή στους στρατιώτες του, μετά τη μάχη, να βρουν το άψυχο σώμα του και να το κρατήσουν όρθιο.Στη συνέχεια ο Αιγύπτιος τον φίλησε στο κεφάλι δείχνοντας με αυτήν του την ενέργεια το σεβασμό του και είπε «Αμαρτία να χαθεί τούτος ο πολέμαρχος!» σε ένδειξη αναγνώρισης της γενναιότητας, της ανιδιοτέλειας και του θάρρους του Αρχιμανδρίτη.

Ο «Παπαφλέσσας» είναι μία από τις ταινίες που προβάλλεται κάθε χρόνο στην τηλεόραση, στην επέτειο για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου.  Γυρίστηκε τους πρώτους μήνες του 1971 με τίτλο «Παπαφλέσσας-Η μεγάλη στιγμή του ’21». Πρόκειται για την πιο εμβληματική ταινία στον ελληνικό κινηματογράφο με θέμα την ελληνική επανάσταση από τις δεκάδες που γυρίστηκαν εκείνα τα χρόνια. Τόσο ο σεναριογράφος Πάνος Κοντέλης όσο και ο σκηνοθέτης Ερρίκος Ανδρέου παρουσίασαν πολύ προσεκτικά τα ιστορικά γεγονότα της εποχής και την προσωπικότητα του Παπαφλέσσα. Η παραγωγή ήταν μια συνεργασία της  Φίνος Φιλμ και του Τζέιμς Πάρις που καταπιανόταν κυρίως με τις λεγόμενες πατριωτικές ταινίες. Θεωρείται ως η πιο ακριβή μέχρι τότε παραγωγή καθώς το κόστος της έφτασε τα 12.000.000 δραχμές, ποσό εξαιρετικά υψηλό για εκείνη την εποχή. Ο Φίνος που ήταν τελειομανής,  επιστράτευσε μέχρι και γερανούς από τη Γαλλία. Η επιμονή του στην άρτια τεχνική υποδομή, τον είχε φέρει σε σύγκρουση με τον Πάρις, που έβλεπε τον προϋπολογισμό της ταινίας να εκτινάσσεται στα ύψη.

Τον Παπαφλέσσα υποδύθηκε ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ που θεωρείται, κατά πολλούς, ως η καλύτερη ερμηνεία της καριέρας του. Κάποιοι κριτικοί χαρακτήρισαν υπερβολική την ερμηνεία του, όμως, κανείς δεν αμφισβήτησε ότι ο σπουδαίος ηθοποιός είχε μπει στο πετσί του ρόλο, ενσαρκώνοντας με πειστικό τρόπο την αμφιλεγόμενη αλλά τρομερά ενδιαφέρουσα προσωπικότητα του Παπαφλέσσα. Στην ταινία σημαντικές ερμηνείες με τους ρόλους που ενσαρκώνουν έδωσαν οι Αλέκος Αλεξανδράκης ως Κανέλος Δεληγιάννης, Άγγελος Αντωνόπουλος ως Νικόλαος Σκουφάς, Στέφανος Στρατηγός ως Ιμπραήμ Πασάς (αξίζει ειδική μνεία ο τρόπος που ασπάζεται το νεκρό Παπαφλέσσα στο τέλος), Λαυρέντης Διανέλλος ως παπά-Γιώργης και Χρήστος Πολίτης ως Δημήτριος Υψηλάντης. Τον πιο αναγνωρίσιμο ήρωα της ελληνικής επανάστασης τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη υποδύθηκε ο Δημήτρης Ιωακειμίδης. Η χαρακτηριστική σκηνή όπου φωνάζει πάνω στο άλογο του «Έλληνες» και βγάζει ένα σύντομο συγκινητικό, πατριωτικό λόγο στους χωριανούς είναι συγκλονιστική. Το βασικό γυναικείο ρόλο, ερμηνεύει η Κάτια Δανδουλάκη, στη δεύτερη κινηματογραφική της εμφάνιση.

Τα γυρίσματα της ταινίας

Οι αυθεντικές τοποθεσίες γυρισμάτων πραγματοποιήθηκαν στο ιστορικό χωριό Αμπελάκια της Λάρισας που βρίσκεται στα Τέμπη. Σπίτια, σοκάκια, βουνοπλαγιές, το γραφικό ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία που βρίσκεται σε μια πανέμορφη τοποθεσία έξω από τα Αμπελάκια σε δάσος από βελανιδιές, δίνουν μια μοναδική αίσθηση ρεαλισμού. Τα γυρίσματα κράτησαν περίπου 4 μήνες και έγιναν και κάποιες λήψεις στη Μακρινίτσα στο Πήλιο. Η βάση και η διαμονή των ηθοποιών και τεχνικών ήταν στην Λάρισα από όπου καθημερινά πηγαινοέρχονταν για τα εξωτερικά γυρίσματα με τη σημερινή απόσταση να είναι στα 30 χιλιόμετρα. Οι εσωτερικοί χώροι ήταν όλοι σε στούντιο στη Λάρισα, καμία σκηνή δεν γυρίστηκε σε στούντιο στην Αθήνα.
Τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ τις ημέρες που έπαιζε στο θέατρο με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, τον έφερναν μετά την παράσταση με ελικόπτερο και τον ξαναγύριζαν πίσω. Το σπίτι που χρησιμοποιήθηκε ως το υπουργείο του Παπαφλέσσα ήταν μια μονοκατοικία στη Λάρισα χτισμένη το 1911 που υπάρχει ακόμη και σήμερα. Οι μαθήτριες και οι γυναίκες της Λάρισας σκαρφάλωναν για να δουν από κοντά τον Παπαμιχαήλ και να του ζητήσουν αυτόγραφο.