Φωτογραφήματα, από την δικηγόρο Φωτεινή Μπαλούτσου
Πόσα όνειρα χωράνε σε μια βαλίτσα;
Η εργασία ως πολύτιμη αξία για τον άνθρωπο, τον εξατομικεύει. Τον κατευθύνει, τον «εμπνέει», τον εξελίσσει. Του παρέχει την οικονομική άνεση της απόλαυσης. Πόσο μάλλον στην ευαίσθητη ηλικία των νέων όπου τα όνειρα της κατάκτησης του κόσμου αποτελούν «σκοινί αναρρίχησης» στον οικονομικό στίβο.
Οι σημερινοί νέοι είναι παιδιά άλλης γενιάς. Είναι άτομα μεγαλωμένα χωρίς στερήσεις, με υψηλό βιοτικό και πνευματικό επίπεδο, με υψηλό IQ, με γνώσεις στα σύγχρονα μέσα τεχνολογικής και κοινωνικής δικτύωσης, με εμπειρίες και απαιτήσεις. Απαιτήσεις για έναν κόσμο σύγχρονο, «καινούργιο» και όχι παρωχημένο. Για ένα αύριο γεμάτο ευκαιρίες και παροχές ισάξιες της εποχής τους.
Πόσο τρομακτικό και συνάμα τραυματικό όμως, είναι να έρχονται αντιμέτωποι με τα νέα κοινωνικά δεδομένα όπου το μοναδικό γι’ αυτούς «φως στο τούνελ» του επαγγελματικού γίγνεσθαι είναι η φυγή στο εξωτερικό;
Σπουδές, μεταπτυχιακά, διδακτορικά, ξένες γλώσσες, συμμετοχή σε πολλαπλά σεμινάρια, έρευνες και διαδραστικά εκπαιδευτικά προγράμματα συνθέτουν το σύγχρονο βιογραφικό ενός νέου ατόμου στην Ελλάδα. «Εργατοώρες» ατελείωτης μόρφωσης που κραυγάζουν για ανάλογη θέση εργασίας.
Σε ποια χώρα όμως; Εντός συνόρων ή εκτός και επί τα αυτά;
Ελλάδα εν έτη 2022. Για κάποιους είναι η «γη της επαγγελίας..» και για άλλους η χώρα που «διώχνει» τα παιδιά της. Μια χώρα διχασμένη στο νου των νέων –και όχι μόνο- ως προς την επιλογή του ευ ζειν ή της επαγγελματικής καταξίωσης και οικονομικής ευμάρειας;
Σε μια κοινωνία που βιώνει παρατεταμένη κρίση η μετανάστευση και η φτώχεια είναι αδιαμφισβήτητα οι δύο πιο επώδυνες συνέπειες και η χώρα μας έχει πλούσιο βιογραφικό στις αποδημίες. Το πρόβλημα της μετανάστευσης των Ελλήνων παραμένει στο προσκήνιο εδώ και πολλά χρόνια. Έχουν καταγραφεί στα Ελληνικά πρακτικά τρία μεταναστευτικά κύματα. Το τρίτο ξεκίνησε το 2010 λόγω της μεγάλης οικονομικής κρίσης που βιώσαμε και κράτησε μέχρι σήμερα.
Η πανδημία έβαλε «φρένο» στην φυγή αυτή όμως, τώρα που το πανδημικό σοκ άρχισε να ξεπερνιέται και μια νέα οικονομική κρίση να γεννιέται ξεπροβάλει το λεγόμενο φαινόμενο του Brain Drain.Πρόκειται για έναν κοινωνικοπολιτικό όρο που εκφράζει την φυγή κυρίως νέων επιστημόνων, ανθρώπων με υψηλή μόρφωση, εξειδίκευση και ευφυΐα σε χώρες του εξωτερικού. Είναι μονόδρομος ή εσωτερική ανάγκη;
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι Έλληνες, νέοι απόφοιτοι στρέφονται στο εξωτερικό για ανεύρεση εργασίας. Τι είναι όμως αυτό που σπρώχνει το νεανικό δυναμικό της χώρας μας να περάσει τα σύνορα;
Οι κυριότεροι λόγοι σε άμεση συνάρτηση βέβαια με τα προσόντα που διαθέτουν είναι το πλήθος των επαγγελτικών ευκαιριών, η διεκδίκηση καλύτερων μισθολογικών αποδοχών και φυσικά η αξιοκρατία.
Πρόκειται για παράγοντες, όπως το μέγεθος της αγοράς εργασίας, οι ευκαιρίες καριέρας και εξέλιξης, καινούργιου τύπου επαγγέλματα, το επίπεδο και η μισθολογική αναγνώριση της ατομικής προσπάθειας που ισχύουν σε άλλες χώρες του εξωτερικού, διαφέρουν όμως μακράν από την δική μας πραγματικότητα. Στον τόπο μας, τα τελευταία χρόνια, η αγορά εργασίας «πεθαίνει». Είναι δυσεύρετες έως ανύπαρκτες οι θέσεις εργασίας σε υψηλόβαθμους τομείς με υψηλούς μισθούς τόσο ιδιωτικού όσο και δημοσίου δικαίου. Η ανεργία χτυπάει κόκκινο», τα επιδόματα μοιράζονται ως « μετάλλια επιβράβευσης» της φτώχειας, χαμηλόμισθοι μερικής απασχόλησης κυρίως νεαρής ηλικίας, συμβασιούχοι του ΟΑΕΔ είναι η εικόνα που συνθέτει το σκηνικό του εργασιακού τομέα σήμερα. Ένα σκηνικό απογοητευτικό, «μαύρο πανί» για τη νέα γενιά των «αρίστων».
Αναπόφευκτα ακολουθεί το καλύτερο εργασιακό περιβάλλον, ως προς την εργασιακή κουλτούρα, το ωράριο, η παροχή εξειδικευμένης εκπαίδευσης, ποιοτικοί χώροι εργασίας, παροχή και χρήση τεχνολογικών μέσων. Ως πόλος έλξης θεωρείται και η ποιότητα ζωής αναφορικά με τις παροχές στο σύστημα παιδείας, στην υγειονομική περίθαλψη, κοινωνικές παροχές και διευκολύνσεις, ανύπαρκτη γραφειοκρατία ως προς το επιχειρείν.
Το σύγχρονο κύμα μετανάστευσης παρουσιάζει , σε σχέση με τα προηγούμενα μεταναστευτικά ρεύματα, τρεις πολύ σημαντικές διαφορές. Πρώτο αξιοσημείωτο στοιχείο είναι ότι περισσότεροι από έναν στους τρείς απόδημους είναι γυναίκες, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την γονιμότητα στη χώρα μας, δεύτερον στην πλειονότητα τους είναι δυναμικό υψηλής μόρφωσής. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ( η απώλεια τέτοιου είδους ανθρώπινου δυναμικού) να υποβαθμίζεται η σημασία της χώρας ως προορισμός επενδύσεων υψηλής αξίας, επηρεάζοντας αρνητικά την κοινωνία, την οικονομία την παιδεία. Και τρίτον η απόκτηση διεθνούς εμπειρίας. Η επιμόρφωση και η εξέλιξη πια δεν θεωρείται εγχώρια..
Κρίνοντας λοιπόν, από τα standarts που παρέχουμε στη νέα γενιά «ονείρων» η φυγή στο εξωτερικό είναι μονόδρομος. Δεν είναι όμως και η λύση!!. Πρέπει να σταματήσουμε άμεσα την μεταναστατευτική αυτή ροή διότι οι νέοι αποτελούν τα θεμέλια της οικονομίας μας και επιπλέον βρίσκονται σε ηλικία τεκνοποίησης. Επομένως, με την φυγή τους η Ελλάδα δεν χάνει μόνο το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό της αλλά και τους απογόνους της…
Σύμφωνα με μελέτες «οι Έλληνες μέχρι το 2030 θα ξεπεράσουν τους Ιταλούς ως ο γηραιότερος λαός της Ε.Ε.»
Δια να αντιστραφεί όμως το brain drain σε brain gain, ήτοι η αναστροφή αυτού του κύματος φυγής καθώς και η επιστροφή των ξενιτεμένων στην χώρα μας, απαιτείται συλλογική ανάληψη ευθυνών. Απαιτείται συνεργασία πολλών φορέων, κυβέρνησης, πανεπιστημίων και επιχειρήσεων. Διενέργεια διαγωνισμών με πριμοδοτήσεις, επιδοτήσεις επιχειρήσεων για πρόσληψη νέων επιστημόνων, δημιουργία περιβάλλοντος φιλικού προς την επιχειρηματικότητα, φιλική στάση του κράτους προς το επιχειρείν, μείωση γραφειοκρατίας και τήρηση της αξιοκρατίας. Με άλλα λόγια ένας εκ νέου σχεδιασμός και αλλαγή νοοτροπίας.
Η φυγή, όταν δεν είναι αποτέλεσμα «ελεύθερης βούλησης» ,έχει άμεση σχέση με το αίσθημα της πίεσης, του εξαναγκασμού, της απώθησης και της έλξης. Φορτισμένοι με απόγνωση και θυμό αναζητούν την τύχη τους σε μια ξένη χώρα, σε μια «ελκυστική» νέα πατρίδα. Άλλοι είναι τυχεροί, άλλοι έχουν βοήθεια, και άλλοι είναι απελπιστικά μόνοι και ευάλωτοι. Κάποιοι τα καταφέρνουν, κάποιοι άλλοι το προσπαθούν. Διότι το εξωτερικό δεν είναι για όλους….. ΌΛΟΙ όμως θα ήθελαν να μην είχαν φύγει… υπό αυτές τις συνθήκες.
Επομένως, προκειμένου να σταματήσει αυτή η «αιμορραγία» επιβάλλεται να αλλάξει το σύστημα. Και οι κοινωνίες αλλάζουν και προοδεύουν μόνο εκεί που υπάρχουν νέα «μυαλά».
Γιατί άλλο να είσαι «Πολίτης του κόσμου» και άλλο «Ξενιτεμένος».
