Η κατοικία Yoik of Taygetus με τη θέα που κόβει την ανάσα!
Όπως το yoik αποτυπώνει στον άυλο κόσμο της μουσικής την αύρα ανθρώπων και πραγμάτων, έτσι και η κατοικία αυτή μεταφέρει στον υλικό, σύγχρονο κόσμο -χρησιμοποιώντας παραδοσιακές μορφές και φυσικά υλικά– κάτι από την ψυχή του ορεινού αυτού τόπου. Στην άκρη του φαραγγιού του Ανάκωλου η κατοικία που βρίσκεται σ’ έναν βυζαντινό οικισμό, στην ανατολική πλαγιά του Ταϋγέτου, ατενίζει από ψηλά τον λακωνικό κάμπο. Η περιοχή λόγω του ιδιαίτερου φυσικού της κάλλους έχει ενταχθεί στο Δίκτυο Natura 2000.
Η ομάδα του αρχιτεκτονικού γραφείου z-level γνώριζε καλά τον τόπο πριν αναλάβει αυτό το έργο. Οι κάτοικοί του, λάτρεις της μουσικής με ομάδα κρουστών, παίρνουν μέρος σε μουσικά δρώμενα, σεμινάρια και παραδοσιακές καρναβαλιστικές μεταμφιέσεις.
Από τη σχέση αυτή προέκυψε το όνομα της κατοικίας, Yoik of Taygetus, που αναφέρεται στο πολύ ξεχωριστό μουσικό αυτό είδος του λαπωνικού βορρά. «Κάθε yoik είναι ένας ήχος, ένα τραγούδι, μια πολύ προσωπική έκφραση αφιερωμένη σ’ έναν άνθρωπο, ζώο ή σ’ ένα τοπίο. Το yoik εκφράζει με τρόπο πνευματικό αυτό στο οποίο αναφέρεται, χρησιμοποιώντας τους ήχους της φύσης».
Στο οικόπεδο προϋπήρχε ένα ερειπωμένο λιθόκτιστο κτίσμα με τοξωτή οροφή και αυλή, το «κατώι», που χρησίμευε για τη φύλαξη των ζώων. Η συνολική λύση της κατοικίας προτείνει ένα νέο επίπεδο κατοίκησης σε ψηλότερη στάθμη από αυτή του ερειπίου, συμβολίζοντας την εξέλιξη και δημιουργώντας μια νέα ιστορική διαστρωμάτωση στη διαδοχή των χρονικών-χωρικών στρώσεων του χωριού. Η κατοικία Yoik of Taygetus έχει τοποθετηθεί σε κατώτερο επίπεδο από τον δρόμο, έτσι ώστε να εντάσσεται με το χαμηλό ύψος της ηπιότερα στο περιβάλλον. Ο περιπατητής, διασχίζοντας το μονοπάτι, μπροστά από το σπίτι δε χάνει τη συνολική θέα του τοπίου και της οροσειράς.
Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού επιθυμούσε ένα χειμερινό καταφύγιο με «μεταβλητό» μέγεθος, το οποίο θα χρησιμοποιούσε άλλοτε μόνος και άλλοτε με την οικογένεια και τους φίλους του. Έτσι, δημιουργήθηκε μια σπονδυλωτή κατασκευή με τρία διακριτά τμήματα που απομονώνονται ή ενοποιούνται κατά βούληση: «το λιακωτό», η είσοδος του σπιτιού, «το μακρυνάρι», ο κεντρικός χώρος του σπιτιού, και «τα δωμάτια», ο χώρος των δύο υπνοδωματίων και των λουτρών.
Το λιακωτό είναι ο χώρος της εισόδου που αιωρείται πάνω από την παλιά αυλή. Μια διαμπερής «γέφυρα» με τζαμιλίκια, με αναφορά στα παραδοσιακά λιακωτά, ενώνει τα δύο τμήματα του σπιτιού και συνδέει οπτικά τα δύο σημεία του ορίζοντα, την ανατολή με τη δύση, επιτρέποντας τη συνολική θέα του φαραγγιού. Το λιακωτό, με το χαμηλό του ύψος, αφήνει το βλέμμα να περνά πάνω και μέσα απ’ αυτό προς την κοιλάδα, έτσι ώστε να μη διακόπτεται η συνέχεια του τοπίου.
Το μακρυνάρι είναι ο επιμήκης χώρος διημέρευσης της κατοικίας που τοποθετήθηκε στη νοτιοδυτική πλευρά της κεντρικής εισόδου, κάθετα στο φαράγγι. Η νοτιοανατολική όψη είναι διαμπερής κι έχει θέα προς τη χαράδρα και τα βουνά που την πλαισιώνουν. Η ενιαία γυάλινη επιφάνεια προσφέρει φως και ζέστη στο εσωτερικό του σπιτιού κατά τους χειμερινούς μήνες, καθώς οι ώρες ηλιοφάνειας είναι λιγοστές και το δειλινό πέφτει νωρίς κάτω από τη βαριά σκιά του Ταΰγετου.
Η βορειοδυτική όψη είναι συμπαγής πέτρινη και σχηματίζει μια ενιαία χαμηλή μάντρα προς τον δρόμο, έχοντας πίσω της τον ορεινό όγκο. Πάνω της στηρίζονται τα μεταλλικά πλαίσια που φέρουν μονόριχτη στέγη. Χρησιμοποιώντας σαν αναφορά τα παραδοσιακά «κρεμαστά» μπαλκόνια, τα πλαίσια καταλήγουν σε επικλινείς μεταλλικές κολόνες που στηρίζουν τον επιμήκη εξώστη που περνάει και στο εσωτερικό του σπιτιού.
Στο εσωτερικό της πέτρινης πλευράς αναπτύσσεται ένα σύστημα που εμπεριέχει τον εξοπλισμό για όλες τις χρήσεις του χώρου: κουζίνα, βιβλιοθήκη, καθιστικό, πατάρι ύπνου. Η κατασκευή επεκτείνεται και στον εξωτερικό χώρο με υπαίθρια κουζίνα, παρέχοντας έτσι την αίσθηση της συνέχειας και της ροής των χώρων. Στη γυάλινη όψη, ο ενιαίος πάγκος μπροστά από τα παράθυρα επεκτείνεται με την αντίστοιχη λογική και δημιουργεί τον υπαίθριο στεγασμένο χώρο φαγητού. Κατεβαίνοντας τρία σκαλιά διαμορφώνεται υπαίθριο καθιστικό, τριγύρω από τη φωτιά, καθώς κι ένας χώρος φαγητού κάτω από τη σκιά των δέντρων. Ο κεντρικός αυτός χώρος, μαζί με το λουτρό, απομονώνεται και αποκτά αυτονομία από την υπόλοιπη κατοικία.
Στα βορειοανατολικά της κεντρικής εισόδου βρίσκονται τα δύο υπνοδωμάτια και τα λουτρά. Ο χώρος αυτός, που τοποθετήθηκε πάνω από το αρχικό πέτρινο κτίσμα και ακολουθεί το περίγραμμά του, αποτελεί ξεχωριστή ανεξάρτητη σύμμεικτη κατασκευή και δεν στηρίζεται πάνω σε αυτό. Εξωτερικά, χρησιμοποιείται ξύλινη επένδυση με σανίδες, όπως τη συναντάμε σε διάφορα σπίτια του χωριού. Εσωτερικά, μια μεταλλική κατασκευή διαμορφώνει τη διαρρύθμιση του χώρου, πατάρια, λουτρά, υπνοδωμάτια. Πρόθεση της καθ’ ύψος αυτής προσθήκης είναι να ξεχωρίζει οπτικά και κατασκευαστικά από το υφιστάμενο κτίσμα, σαν μια σύγχρονη ελαφριά κατασκευή η οποία αιωρείται πάνω από το βαρύτερο πέτρινο ερείπιο.
Το κτίσμα αυτό διατηρείται και αντιμετωπίζεται ως ενδιαφέρον στοιχείο του παρελθόντος, ως αποτύπωμα μνήμης. Δε γίνεται κάποια παρέμβαση σε αυτό παρά μόνο οι απαραίτητες εργασίες στήριξής του μέσα στο πνεύμα της αναστήλωσης και όχι της οικιακής χρήσης. Η πρόσβαση γίνεται από εξωτερική σκάλα, καθώς το κτίσμα δεν ενώνεται λειτουργικά με την υπόλοιπη κατοικία, υποδηλώνοντας τη διαφορετική του ταυτότητα και προέλευση.
Για την κατασκευή επιλέχθηκε ένας συνδυασμός παραδοσιακών και σύγχρονων υλικών. Το ισόγειο έχει ως φέροντα υλικά εν μέρει λιθοδομή, εν μέρει τοιχοποιία κι εν μέρει μεταλλικό σκελετό. Καλύπτεται από πάνελ πολυουρεθάνης που στηρίζονται σε μεταλλικό σκελετό. Τα δάπεδα είναι αυτοεπιπεδούμενα μονόχρωμα, η εσωτερική ξυλεία είναι κόντρα πλακέ θαλάσσης με καπλαμά οξιάς, ενώ η εξωτερική ξύλινη επένδυση είναι λάρτσινο.
Το κτίριο έχει μικρό ενεργειακό αποτύπωμα, καθώς χρησιμοποιήθηκαν τα κατάλληλα θερμομονωτικά υλικά, αντλίες θερμότητας, αυτοματισμοί, παθητικά συστήματα ηλιασμού. Η τοποθέτησή του στο οικόπεδο, σε σχέση με τον προσανατολισμό, και η ανύψωση του δαπέδου με τη δημιουργία κλειστής ζώνης αέρα μεταξύ φυσικού εδάφους και κατοικίας, βελτίωσε σημαντικά τη θερμική του συμπεριφορά.
Δείτε στη gallery περισσότερες φωτογραφίες.
