Χάνω τον ύπνο μου :Πώς να καταπολεμήσετε την αϋπνία! Ένα άρθρο από τον ψυχίατρο, Στάθη Μπαρτζώκα
«Έχασα τον ύπνο μου» λέει ο ένας, «αν δεν πάρω χάπι για να χαλαρώσω δεν κοιμάμαι ούτε λεπτό», λέει ο άλλος. Η αϋπνία, τελευταία, μονοπωλεί τις συζητήσεις μας. Γιατί, όμως, όλη αυτή η κουβέντα για τον ύπνο; Τι συμβαίνει; Πρώτα από όλα ο ύπνος είναι κάτι φυσιολογικό που το μαθαίνουμε από την βρεφική ηλικία, δηλαδή μόλις γεννιόμαστε. Οποιαδήποτε διαταραχή σε αυτή την φυσιολογική δραστηριότητα κάτι σημαίνει στην ψυχιατρική και στην νευρολογία.
Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες ένας στους τρεις ανθρώπους αντιμετωπίζει προβλήματα ύπνου. Η Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρία καταλήγει στην διάγνωση «αϋπνία» όταν η διαταραχή εμφανίζεται για 3 φορές την εβδομάδα, περισσότερο από ένα μήνα και δεν σχετίζεται με τη χρήση οινοπνεύματος ή ναρκωτικών ουσιών.
Ο φυσιολογικός ύπνος αποτελείται από κύκλους που επανέρχονται 4-6 φορές κατά την διάρκεια της νύχτας. Ο κάθε κύκλος αποτελείται από 4 στάδια αυξανόμενου βάθους του ύπνου και από την φάση REM (Rapid Eye Movement) που διαρκούν περίπου 15 λεπτά και θεωρούνται οι φάσεις των ονείρων. Αυτό σημαίνει με απλά λόγια ότι στη διάρκεια αυτού του σταδίου βλέπουμε όνειρα.
Η διαταραχή του ύπνου σχετίζεται με επέλευση του ύπνου (αρχικό στάδιο), στο μέσο του ύπνου (διακοπτόμενο στάδιο) και πολύ πρωινό ξύπνημα (πρώιμη αφύπνιση) που αποτελεί παθογνωμονικό σημείο της κατάθλιψης.
Γιατί δεν κλείνω μάτι;
Διαταραχές του ύπνου μπορεί να έχουμε από υπερβολικό άγχος, κατάθλιψη ή και από κάποιες πιο σοβαρές ψυχιατρικές νόσους. Όσον αφορά την προσωπικότητα του ατόμου με διαταραχές ύπνου, θα λέγαμε ότι είναι εσωστρεφή άτομα που χρησιμοποιούν την ψυχαναλυτική άμυνα της απώθησης. Αυτά τα άτομα αγχώνονται υπερβολικά, δημιουργούν αρνητικές σκέψεις και έτσι δυσκολεύεται η επέλευση του ύπνου.
Αϋπνία εμφανίζεται και από τα βαριά βραδινά γεύματα, χρήση οινοπνεύματος και διαφόρων φαρμάκων. Κύριο αίτιο αϋπνίας είναι η κατάθλιψη, η οποία μερικές φορές κάνει και υπερυπνία (15 ώρες ύπνου την ημέρα), το οποίο έχει επίσης αρνητικές συνέπειες για την καθημερινότητα του πάσχοντα.
Επίσης, άτομα που αισθάνονται απειλή στην εργασία τους, στα οικονομικά τους και γενικότερα στην ζωή τους έχουν την τάση να τα σκέφτονται όλα αυτά λίγο πριν κοιμηθούν με αποτέλεσμα, είτε να μην κοιμούνται επαρκώς, είτε να κάνουν άστατο ύπνο. Ακόμα, υπέρβαρα άτομα ενδέχεται να έχουν το σύνδρομο της υπνικής άπνοιας αλλά και παθήσεις των βασικών γαγγλίων του εγκεφάλου, τα οποία με τη σειρά τους προκαλούν αϋπνία. Στις ηλικίες 20-40 ένα 5-15% των ανθρώπων έχει τριγμό των σιαγόνων και των δοντιών πράγμα το οποίο βελτιώνεται μετά το 40ο έτος της ηλικίας. Και πάλι όμως, ένας από τους μεγαλύτερους «ενόχους» είναι το στρες.
Πόσο ύπνο χρειάζομαι;
Ένας καλός ύπνος μετράται τόσο από την ποιότητα, όσο και από την ποσότητα. Οι άνθρωποι συνήθως χρειάζονται 7-8 ώρες την ημέρα ύπνο χωρίς ενδιάμεσες εγέρσεις για να αισθανθούν ξεκούραστοι. Όσοι δεν κοιμούνται καλά, ξυπνάνε κουρασμένοι με αυξημένη υπνηλία κατά την διάρκεια της ημέρας, αυξημένο αίσθημα κόπωσης, ευερεθιστότητα και μειωμένη αποδοτικότητα στην εργασία.
Θεραπεύεται η αϋπνία; Φυσικά και θεραπεύεται μιας και πρόκειται για παροδικό φαινόμενο. Η συμπεριφορική και γνωσιακή ψυχοθεραπεία μπορούν να βοηθήσουν πολύ στην αντιμετώπιση της αϋπνίας, αφού μέσω αυτών ο ειδικός αναγνωρίζει τις αιτίες που μας κάνουν να περνάμε λευκές νύχτες και έπειτα επιχειρεί να τις καταπολεμήσει. Η φροϋδική ψυχανάλυση, επίσης, παίζει μεγάλο ρόλο στην αντιμετώπιση της αϋπνίας προβάλλοντας στον θεραπευόμενο τις ενδοψυχικές συγκρούσεις που δεν τον αφήνουν να κοιμηθεί.
Τι μπορώ να κάνω;
Μερικές πρακτικές συμβουλές για ένα ήπιο υπνικό περιβάλλον είναι οι εξής:
• Καθαρό και χωρίς θορύβους υπνοδωμάτιο
• Αποφυγή μεσημεριανού ύπνου εάν παρατηρείται αϋπνία το βράδυ
• Αποφυγή έντονης σωματικής άσκησης και λήψης αλκοόλ 4-5 ώρες πριν τον ύπνο
• Ξαπλώνουμε μόνο όταν νυστάζουμε και όχι όταν πρέπει
Η αϋπνία είναι ένας φαύλος κύκλος, η οποία όμως αντιμετωπίζεται από ψυχιάτρους και νευρολόγους. Ας ζήσουμε την ζωή μας ξεκούραστα με φυσιολογικό ύπνο και χωρίς ακρότητες.
