Ο εμπορικός εθνικισμός του Τραμπ: Όταν το “πρώτα η χώρα μου” γίνεται όλοι οι άλλοι απέναντι

Ποιος φταίει για τις τιμές που ανεβαίνουν; Για την αίσθηση ότι ο κόσμος γύρω αλλάζει, αλλά
όχι για καλό; Ο Τραμπ έχει την απάντηση: φταίνε “οι άλλοι”. Και πολλοί θέλουν να τον
πιστέψουν.
Δεν είναι οι δασμοί το πρόβλημα. Είναι το πολιτικό πρότυπο που επιστρέφει μαζί τους. Η
επαναφορά του Ντόναλντ Τραμπ στο προσκήνιο, με την απειλή επιβολής καθολικών
δασμών στις εισαγωγές, δεν είναι απλώς μια ακόμα προεκλογική υπόσχεση. Είναι η
έκφραση μιας βαθιάς μετατόπισης: από τη διακυβέρνηση με αρχές, στη διακυβέρνηση με
αντιπάλους.
Ο εμπορικός εθνικισμός δεν είναι εργαλείο ανάπτυξης. Είναι μηχανισμός πολιτικής
κυριαρχίας. Ο Τραμπ δεν επιδιώκει ισορροπία· επιδιώκει έλεγχο, μέσω του φόβου για τον
ξένο, τον ανταγωνιστή, τον “άλλο”. Δημιουργεί ένα κράτος-τιμωρό, όχι προστάτη.
Αυτό το πρότυπο συνοδεύεται από μια νέα επικοινωνιακή κουλτούρα: viral φόβοι,
συνθήματα 15 δευτερολέπτων, επιθετικά memes. Τα social media δεν λειτουργούν πια ως
κανάλια διαλόγου, αλλά ως πεδία επιβολής. Και ο εμπορικός εθνικισμός ταιριάζει απόλυτα
με αυτή τη λογική: απλό μήνυμα, έντονο συναίσθημα, καθόλου λεπτομέρεια.
Οι κερδισμένοι αυτού του μοντέλου είναι λίγοι: πολιτικοί που επενδύουν στην ανασφάλεια,
πολυεθνικές που κινούνται πάνω από σύνορα, αυταρχικά καθεστώτα που θολώνουν τους
διεθνείς κανόνες.
Οι χαμένοι, όμως, είναι πολλοί: οι καταναλωτές, οι μικρομεσαίοι παραγωγοί, οι εξαγωγείς,
αλλά και χώρες όπως η Ελλάδα, που στηρίζονται σε σταθερότητα, κανόνες και ανοιχτές
αγορές.

Αν αυτή η τάση κυριαρχήσει, το κόστος δεν θα είναι μόνο οικονομικό. Θα είναι ανθρώπινο
και θεσμικό. Γιατί ο εμπορικός εθνικισμός σπέρνει σύγκρουση, διχασμό και ανασφάλεια. Και
όλα αυτά, τυλιγμένα σε πατριωτικό περιτύλιγμα.
Το ερώτημα για εμάς, εδώ και τώρα, είναι αν θα απαντήσουμε με φοβική αντιγραφή ή με
πολιτικό σχέδιο. Με πολιτική της επιβίωσης ή της προοπτικής. Αν θέλουμε μια Ελλάδα που
ακολουθεί ρεύματα ή μια Ελλάδα που ορίζει αξίες.
Γιατί η πραγματική εθνική κυριαρχία δεν είναι οι δασμοί. Είναι η ικανότητα να
υπερασπιστείς αρχές, ακόμη και όταν οι άλλοι τις εγκαταλείπουν.
Μαρία Δαφέρμου
φιλόλογος – γλωσσολόγος M.sc , Ph.D(c),