Η Ελληνίδα ψυχολόγος από το Harvard μας αναλύει την αυτοφροντίδα και την αξία της.

27/06/2018

Credit: Natalie Collins/Unsplash

Στα πέντε πρώτα λεπτά που θα περάσεις μαζί της είναι σίγουρο ότι θα πεις: «Θα ήθελα να είμαι κι εγώ σαν εκείνη». Γεμάτη ενέργεια και πάθος, απόλυτα οργανωμένη, με τεράστιο εύρος γνώσεων, φροντισμένη εμφάνιση και ευγενική ψυχή, είναι έτοιμη να παρέχει, ως ψυχολόγος, φροντίδα, ενθάρρυνση και συμβουλευτική στους θεραπευόμενούς της από το πρωί που ξεκινά τη μέρα της μέχρι αργά το βράδυ. Και παράλληλα, να συμμετέχει σε ομάδες, ομιλίες, σεμινάρια και πολλές άλλες δραστηριότητες. «Πώς τα καταφέρνετε;», τη ρωτώ. «Φροντίζω πολύ καλά τον εαυτό μου», μου απαντά. Η κουβέντα μας αυτόματα περιστρέφεται γύρω από την αυτοφροντίδα και την αξία της.

Τι θα πει αυτοφροντίδα;

Η ένδειξη ότι αγαπάω στην πράξη τον εαυτό μου και τον φροντίζω όπως είναι, με τις ανάγκες που έχει, χωρίς να κάνω συγκρίσεις, ακούγοντας το βιολογικό μου ρολόι και τι έχει ανάγκη το σώμα, το πνεύμα και η ψυχή μου.

Γιατί είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε να φροντίζουμε τον εαυτό μας;

Επειδή δεν υπάρχει συνήθως κανείς άλλος να το κάνει. Αλλά και να υπάρχει, είναι σημαντικό να φροντίζουμε οι ίδιοι τον εαυτό μας, αφού μόνο εμείς ξέρουμε πώς να το κάνουμε καλύτερα για εμάς. Γι’ αυτό τα τρία βασικά συστατικά της αυτοφροντίδας είναι η αυτογνωσία, ο αυτοσεβασμός και η αυτοπεποίθηση. Το πρώτο σημαίνει ότι πρέπει να σιωπήσω και να ακούσω τον εαυτό μου, προκειμένου να καταλάβω τι έχει ανάγκη. Το δεύτερο να σεβαστώ αυτές τις ανάγκες και το τρίτο να δεσμευτώ ότι θα τις ικανοποιήσω και να επιμείνω σταθερά στη θέση μου, επιστρατεύοντας τα βήματα που χρειάζεται να γίνουν για να καταφέρω.

Οι περισσότεροι όμως περιμένουμε από τους άλλους να μας φροντίσουν. Σωστά;

Ναι, ισχύει αυτό! Κυρίως για τις γυναίκες. Περιμένουν συνήθως από τον σύντροφό τους να τις φροντίσει. Κι αυτό συνήθως δε γίνεται και γι’ αυτό καταλήγουν, απογοητευμένες και θυμωμένες, να γκρινιάζουν συνεχώς μ’ ένα παράπονο στην ψυχή τους. Και τελικά, επειδή δεν υπάρχει κανένας να τις φροντίσει, καταπίνουν τις ανάγκες τους και μένουν αφρόντιστες, πνίγουν τα συναισθήματά τους και οδηγούνται σε ψυχοσωματικά προβλήματα.

Αξίζει να τονίσω ότι πολλά αυτοάνοσα μπορεί να συνδέονται με το γεγονός ότι δε φροντίζουμε τον εαυτό μας ή ότι νιώθουμε ότι δεν αξίζουμε.

Και είναι γνωστό επίσης ότι τα αυτονάνοσα προτιμούν τις γυναίκες. Στην πραγματικότητα, το μόνο που χρειάζεται είναι να μάθουν, ιδιαίτερα οι γυναίκες, να φροντίζουν μόνες τους τον εαυτό τους.

Γιατί ιδιαίτερα οι γυναίκες;

Επειδή είναι εγκλωβισμένες στους πολλαπλούς φροντιστικούς τους ρόλους, όπως μητέρα, κόρη, φίλη, σύντροφος, εργαζόμενη και ξεχνούν ή δεν ξέρουν πώς να φροντίσουν τον εαυτό τους. Έρευνα που διεξήχθη από το πανεπιστήμιο Κολούμπια, στην οποία συμμετείχαν 10.000 γυναίκες, έδειξε ότι το 75% φρόντιζαν τον εαυτό τους λίγο έως καθόλου. Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή οι γυναίκες έχουν γαλουχηθεί να δίνουν φροντίδα κι όχι να παίρνουν φροντίδα και αυτό λειτουργεί εις βάρος τους. Κυρίως όμως αυτό που χρειάζεται να καταλάβει κάθε γυναίκα είναι ότι πρέπει να μάθει να φροντίζει τον εαυτό της, διότι με το παράδειγμα της ζωής της θα εμπενύσει και τους άλλους.

Επομένως αν δεν φροντίζουμε καλά τον εαυτό μας πιθανόν να μην μπορούμε να φροντίσουμε καλά και τους άλλους;

Όχι πιθανόν, είναι σίγουρο ότι δεν τους φροντίζουμε. Μία μητέρα μπορεί να νομίζει ότι φροντίζει το παιδί της, επειδή όλη μέρα «τρέχει» για εκείνο… το πηγαίνει στην ξένη γλώσσα, στις αθλητικές ή μουσικές του δραστηριότητες, του παρέχει καθαρά ρούχα και καλομαγειρεμένο φαγητό… Στην πραγματικότητα, το παιδί, αν δε δει τη μητέρα του να είναι η ίδια καλά και ευχαριστημένη, αν δεν τη δει να κάνει η ίδια κάτι για τον εαυτό της, δεν μπορεί να νιώσει τη φροντίδα της. Γίνεται επιφυλακτικό, επειδή στο μυαλό του υπάρχει η σκέψη: πώς μπορείς να φροντίσεις εμένα, αφού δεν μπορείς να φροντίσεις τον εαυτό σου;

Οι γονείς αποτελούν παράδειγμα, μην το ξεχνάμε αυτό. Τα παιδιά χρειάζεται να δουν τους γονείς τους να φροντίζουν τον εαυτό τους, για να μάθουν κι εκείνα να φροντίζουν τον δικό τους. Αλλιώς θα συνεχίσουν να περιμένουν πάντα φροντίδα από τους άλλους, ακόμα κι όταν ενηλικιωθούν.

Ποιο είναι το πρώτο βήμα αυτοφροντίδας;

Το να φροντίζω το σώμα μου. Ένα κομμάτι είναι με την ισορροπημένη και εύγεστη διατροφή. Δηλαδή παρέχω στον οργανισμό μου τα θρεπτικά συστατικά και την ενέργεια που χρειάζεται μέσα από το ωραίο, καλομαγειρεμένο και νόστιμο φαγητό κι όχι μέσα από την ψυχαναγκαστική δίαιτα. Άλλο κομμάτι είναι η άσκηση. Η σωστή όμως άσκηση, που είναι αυτή που ταιριάζει στον καθένα, δηλαδή αυτή που τον εκφράζει, ταιριάζει στις ανάγκες του, του δημιουργεί ευχαρίστηση και ευφορία και του γεμίζει τις μπαταρίες του. Και φυσικά, ο επαρκής ποιοτικός ύπνος. Ακόμα όμως και η ρουτίνα ομορφιάς είναι ένας τρόπος να φροντίσουμε το σώμα μας, όταν εστιάζουμε σ’ αυτήν και δεν την κάνουμε με μηχανικές κινήσεις. Να ασχοληθούμε επιμελώς με το ντεμακιγιάζ μας, να κάνουμε μία μάσκα ομορφιάς, ν’ απλώσουμε με φροντιστικό τρόπο την κρέμα σώματος πάνω μας μετά το μπάνιο. Όλα αυτά είναι φροντίδα προς τον εαυτό μας.

Ο καταναλωτισμός από την άλλη είναι μια παγίδα. Μια παροδική και στιγμιαία ευχαρίστηση. Δεν είναι εκεί η ουσία της αυτοφροντίδας.

Το δεύτερο βήμα περιλαμβάνει να μάθουμε να φροντίζουμε την ψυχή και το πνεύμα μας;

Ακριβώς! Και εδώ δεν υπάρχουν συγκεκριμένες συνταγές, αφού εξαρτάται από τι είναι αυτό που εκράζει τον καθένα. Για κάποιον μπορεί φροντίδα για το πνεύμα να είναι το διάβασμα ενός βιβλίου και για άλλον ένα σεμινάριο που θα παρακολουθήσει ή κάτι καινούργιο που θα ξεκινήσει. Για άλλον μπορεί να είναι ο διαλογισμός και για άλλον η προσευχή ή ένα ταξίδι. Για κάποιον μπορεί να είναι η παρέα με θετικούς ανθρώπους, που έτσι κι αλλιώς πρέπει να προτιμούμε. Μερικά από αυτά ή όλα αυτά μαζί. Θα έλεγα πως οτιδήποτε νιώθουμε ότι μας γεμίζει και μας ανανεώνει πνευματικά είναι αυτοφροντίδα. Σίγουρα, όμως, προϋποθέτει ότι θα πρέπει να αφιερώσουμε χρόνο για τον εαυτό μας, που είναι το βασικό ζητούμενο στις μέρες μας.

Το βασικό εμπόδιο αυτοφροντίδας είναι το «δεν έχω χρόνο».

Η ψυχοθεραπεία είναι αυτοφροντίδα;

Ναι, είναι! Μόνο όμως η σωστή ψυχοθεραπεία. Αυτή που εκφράζει και ταιριάζει στον καθένα. Σε άλλον μπορεί να ταιριάζει η συμβουλευτική τόνωσης, σε άλλον η ομαδική ψυχοθεραπεία (group therapy) και σε άλλον κάτι πιο εναλλακτικό. Αυτό, ωστόσο, που είναι σημαντικό να καταλάβουν όλοι είναι ότι δεν μπορεί να υπάρχει αποτελεσματική αυτοφροντίδα του εαυτού μας, όταν υπάρχουν θέματα κατάθλιψης, φοβίες, κρίσεις πανικού ή υπερβολικό στρες. Όλα αυτά δεν μας επιτρέπουν να φροντίσουμε αποτελεσματικά τον εαυτό μας. Πρέπει πρώτα να τα αναγνωρίσουμε και να τα λύσουμε, για να μπορέσουμε να φροντίσουμε αποτελεσματικά τον εαυτό μας.

Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν χρειάζεται να έχουμε αναγκαστικά κάποιο σοβαρό πρόβλημα, για να κάνουμε ψυχοθεραπεία. Μέσα από αυτό το μονοπάτι, εξάλλου, μαθαίνουμε καλύτερα τον εαυτό μας και τις ανάγκες του και άρα πώς να τον φροντίζουμε καλύτερα.

Πώς φροντίζει η Τζίνα Θανοπούλου τον εαυτό της

Κάνω γιόγκα και ένα είδος Πιλάτες τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα, πράγμα που με βοηθάει ν’ αποβάλλω την ένταση από το σώμα μου.
Επίσης κάνω ρέικι και θεραπευτικό μασάζ. Μην ξεχνάτε ότι είμαστε γεννημένοι για να μας αγγίζουν. Είναι κάτι που έχουμε από τη φύση μας ανάγκη.
Για αποφόρτιση επιδιώκω τη βόλτα στη φύση 2 φορές την εβδομάδα στον πιο κοντινό πράσινο προορισμό της γειτονιάς μου. Προτιμώ να περπατώ μόνη μου από 20 λεπτά ως μία ώρα.
Κάνω group therapy ως θεραπευόμενη. Πιστεύω πραγματικά ότι ο καλός θεραπευτής χρειάζεται να είναι διαρκώς θεραπευόμενος.
Επιδιώκω την επαφή με τους φίλους. Τα τελευταία χρόνια όμως προτιμώ μόνο με εκείνους που γεμίζουν την ψυχή μου και καταλαβαίνουν τη γλώσσα μου.
Χαρίζω στον εαυτό μου το διάλειμμα μιας ευχάριστης εξόδου, που περιλαμβάνει μουσική και χορό. Θα βγω δηλαδή για να διασκεδάσω και να χορέψω. Πιστεύω ότι η μουσική και ο χορός είναι θεραπεία για την ψυχοσωματική ισορροπία του ανθρώπου.
Διαβάζω βιβλία ασταμάτητα, παρέχοντας στο πνεύμα μου ανεξάντλητη τροφή γνώσης και εξέλιξης.
Τέλος, επιλέγω να μιλώ στον εαυτό μου πάντα με θετικές λέξεις. Είμαι το πιο ενθαρρυντικό πρόσωπο στη ζωή μου! Κανείς δεν πιστεύει περισσότερο σε μένα από εμένα!