Δρ Βάνια Σταφυλά: Δίπλα σε κάθε γυναίκα στον αγώνα κατά του καρκίνου του μαστού

Δυναμική, με μεγάλη αγάπη για την δουλειά της βρίσκεται δίπλα σε κάθε γυναίκα στον αγώνα κατά του καρκίνου του μαστού. Η χειρουργός μαστού Δρ. Βάνια Σταφυλά, MD, PhD, FEBS, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διπλωματούχος European Boards of Surgery (Breast), μας μιλά για όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τον Καρκίνο του μαστού, πως κατάφερε να ξεχωρίσει ως γυναίκα- χειρουργός σε έναν παραδοσιακά «ανδροκρατούμενο χώρο» και ποιο είναι το μήνυμα που απευθύνει προς όλες τις γυναίκες.

Αρχικά πείτε μας πως επιλέξατε να γίνετε Ιατρός και συγκεκριμένα Χειρουργός Μαστολόγος;

Όταν ήμουν στην εφηβεία αποφάσισα να γίνω γιατρός γιατί με συνάρπαζε η ιδέα να μπορείς να βοηθάς τους ανθρώπους σε δύσκολες στιγμές της ζωής τους. Η χειρουργική με γοήτευσε από την πρώτη στιγμή στο πανεπιστήμιο κιόλας, γιατί έχει άμεσα και γρήγορα αποτελέσματα και εμπεριέχει και κάποια μορφή τέχνης.

Η χειρουργική του μαστού, ιδιαιτέρως, αποτέλεσε την πρώτη μου επιλογή γιατί αφορά μια καθαρά γυναικεία νόσο, που για να την αντιμετωπίσεις δεν αρκεί να πραγματοποιήσεις μια επέμβαση αλλά θα πρέπει να βοηθήσεις την ασθενή και στο κομμάτι της ψυχολογίας. Ως γυναίκα, πιστεύω ότι είναι πιο εύκολο να κατανοήσω τα προβλήματα των ασθενών και να τις θεραπεύσω πιο ολοκληρωμένα.

Τι είναι ο καρκίνος του µαστού και πόσο συχνά εμφανίζεται;

Ο καρκίνος του μαστού είναι η πιο συχνή μορφή καρκίνου στις γυναίκες και προσβάλλει 1 στις 8 γυναίκες στον δυτικό κόσμο. Ουσιαστικά, οφείλεται στο ότι τα κύτταρα του μαζικού αδένα πολλαπλασιάζονται και εξελίσσονται με παθολογικό τρόπο, με τελικό αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας όγκος στο μαστό, ο οποίος μπορεί σε προχωρημένα στάδια να προσβάλλει κι αλλά όργανα του σώματος.

Ποιες είναι οι απαραίτητες προληπτικές εξετάσεις που πρέπει να κάνει μία γυναίκα και ποια η διαδικασία τους;

Οι προληπτικές εξετάσεις που πρέπει να κάνει μια γυναίκα του γενικού πληθυσμού -δηλαδή μια γυναίκα που δεν έχει ιδιαίτερους παράγοντες κινδύνου- είναι η μαστογραφία από τα 40 και μετά κάθε χρόνο και το υπερηχογράφημα των μαστών ως συμπληρωματική εξέταση της μαστογραφίας, εάν χρειάζεται.

Για τις νεότερες γυναίκες δεν υπάρχουν συγκεκριμένες κατευθυντήριες οδηγίες, αλλά στην πράξη τους συστήνουμε να κάνουν υπερηχογράφημα μαστών.

Για τις  γυναίκες που έχουν αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο μαστού ο προληπτικός έλεγχος εξατομικεύεται αναλόγως. Τόσο η μαστογραφία, όσο και το υπερηχογράφημα είναι απλές εξετάσεις στην πραγματοποίηση τους και με χαμηλό κόστος. Είναι καλά ανεκτές από τις γυναίκες και θα πρέπει να γίνονται από ειδικούς ακτινολόγους μαστού.

Πότε μια γυναίκα έχει μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσει καρκίνο του μαστού; 

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τις πιθανότητες για την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού. Το βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό και προηγούμενες επεμβάσεις στο μαστό με παθολογικά ευρήματα είναι οι κυριότεροι. Η παχυσαρκία, η πρώιμη Εμμηναρχή και η καθυστερημένη εμμηνόπαυση, η έκθεση σε οιστρογόνα επίσης επιβαρύνουν. Η ανθυγιεινή διατροφή, η κακή φυσική κατάσταση, το κάπνισμα και το αλκοόλ, επίσης έχουν ενοχοποιηθεί.

Υπάρχουν και πολλοί άλλοι παράγοντες όμως που έχουν προστατευτικό ρόλο, όπως η τεκνοποίηση πριν τα 30 και η γαλουχία.

Ποια είναι τα σύγχρονα «όπλα» της επιστήμης για την πρόληψη και αντιμετώπιση της νόσου;

Ευτυχώς η επιστήμη έχει πραγματοποιήσει άλματα στην πρώιμη διάγνωση και την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού. Η νέα τρισδιάστατη ψηφιακή μαστογραφία, γνωστή και ως Τομοσύνθεση μας βοηθά στη διάγνωση βλαβών στους πυκνούς μαστούς, όπου η απλή μαστογραφία σαφώς έχει πρόβλημα.

Η εξάπλωση της μαγνητικής μαστογραφίας μας λύνει πολλά διαγνωστικά προβλήματα. Στη χειρουργική του μαστού, μπορούμε πλέον να αφαιρέσουμε βλάβες με ειδικά συστήματα αναρρόφησης χωρίς να χρειάζεται η ασθενής να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση, ενώ είναι τεχνικά εφικτό να δημιουργήσουμε νέο μαστό σε μια ασθενή, που έχει υποστεί μαστεκτομή με εξαιρετικά αισθητικά αποτελέσματα.

Όσον αφορά τις φαρμακευτικές θεραπείες, έχουν κυριολεκτικά γίνει θαύματα μιας και μπορούμε να χρησιμοποιούμε υψηλής τεχνολογίας στοχευμένες θεραπείες που είναι εξαιρετικά αποτελεσματικές, ενώ στερούνται των παρενεργειών που είχαν τα παλαιότερα χημικοθεραπευτικά φάρμακα.

Η ακτινοθεραπεία έχει επίσης εξελιχθεί εντυπωσιακά αφού πλέον εφαρμόζονται ειδικές τεχνικές που επιτρέπουν τη χορήγηση μέγιστης δόσης στο επιθυμητό σημείο χωρίς να επιβαρύνονται οι πέριξ ιστοί. Γενικά, διαθέτουμε ένα σύνολο διαγνωστικών και θεραπευτικών εργαλείων που μας βοηθά στην έγκαιρη διάγνωση και στην εξατομικευμένη θεραπεία.

Αντιμετωπίσατε δυσκολίες ως γυναίκα χειρουργός στον εργασιακό σας χώρο; Υπάρχει η προκατάληψη ότι «μια γυναίκα δεν μπορεί να είναι καλή χειρουργός;»

Η αλήθεια είναι ότι δεν ένιωσα ποτέ ότι το φύλο μου αποτελεί αιτία προκατάληψης στον εργασιακό μου χώρο. Τόσο στη διάρκεια της εκπαίδευσης μου όσο και στην επαγγελματική μου ζωή, πάντα είχα ισότιμή αντιμετώπιση με τους άνδρες συναδέλφους. Νομίζω όμως, ότι αυτό το κλίμα το καλλιεργεί κάθε γυναίκα επαγγελματίας με τη συμπεριφορά της και τη γενικότερη στάση της.

Αντίθετα, το νεαρό της ηλικίας μου έπαιξε και παίζει ρόλο στη σχέση μου με τις ασθενείς, μιας και μια μερίδα γυναικών εμπιστεύονται περισσότερο παλιότερους στο χώρο γιατρούς σε ηλικία, παρά νέους χειρούργους. Ευτυχώς όμως αυτό τείνει να αλλάξει και μάλιστα με γρήγορους ρυθμούς.

Πάντως για τις γυναίκες χειρούργους γενικώς πιστεύω ότι στην πλειονότητα είναι πιο ικανές από πολλούς άνδρες συναδέλφους τους, αφού πρέπει να καταφέρουν να επιβιώσουν σε ένα παραδοσιακά ανδροκρατούμενο περιβάλλον.

Τι  μήνυμα θα θέλατε να απευθύνετε προς όλες τις γυναίκες;

Το μήνυμα μου για τις γυναίκες είναι να προσέχουν τον εαυτό τους, γιατί η γυναίκα στη σημερινή δυτική κοινωνία είναι επιφορτισμένη με πολλαπλούς ρόλους. Θα πρέπει να μην αμελεί την υγεία της εξαιτίας των οικογενειακών, επαγγελματικών και κοινωνικών της υποχρεώσεων, και κυρίως να μην επιβαρύνεται ψυχολογικά από όλες αυτές τις υποχρεώσεις, διότι συχνά παρατηρώ καταστάσεις σωματοποίησης του άγχους της καθημερινότητας.

Ποια είναι τα σχέδια σας για το 2020 και τι εύχεστε να σας φέρει η νέα χρονιά.

Τα σχέδια για τη νέα χρόνια είναι πολλά και πολύ-επίπεδα. Θα ήθελα το νέο έτος να είμαι υγιής για να μπορώ να συνεχίσω να βοηθάω τις ασθενείς μου που με χρειάζονται, να στηρίζω την οικογένεια μου και να μπορέσω να αφυπνίσω περισσότερες γυναίκες σχετικά με τον καρκίνο του μαστού.